Bevrijd

Wordt geleverd vanaf 27 januari 2022.

In de jaren zestig werd duidelijk dat concentratiekampoverlevenden psychische klachten ontwikkelden. Dit stond bekend als het KZ-syndroom. Het was het proefschriftonderwerp van psychiater Jan Bastiaans, later hoogleraar te Leiden. Hij ging oorlogsslachtoffers behandelen, onder meer met LSD, een middel dat voor anderen in 1966 werd verboden. Deze methode was omstreden bij vakgenoten, maar niet bij de mediaberichten over Jan Bastiaans die tussen 1954 en 1987 verschenen en in dit onderzoek centraal staan. Bastiaans zei voorzichtig met LSD om te gaan. Patiënten zeiden er baat bij te hebben en zich geestelijk ‘bevrijd’ te voelen.

Aanvankelijk was de diagnose KZ-syndroom gereserveerd voor overlevenden van de Duitse kampen. Daar kwamen verzetsmensen bij die niet in een kamp hadden gezeten, militairen die problemen kregen door het door hen uitgeoefende geweld, mensen die de Molukse gijzelingen hadden meegemaakt, overlevenden van de Japanse kampen en tweede-generatiekinderen, ook van NSB’ers. Een eerste schatting van een paar duizend patiënten groeide hierdoor tot 200.000 uit. Slachtoffer of dader, kampoverlevende of getuige van een auto-ongeluk: het doet er niet toe. De term KZ-syndroom verdween. De alles overkoepelende, en belangrijke verschillen wegpoetsende, posttraumatische stressstoornis (PTSS) was geboren.